مطالبه وجه چک

امروزه در اکثر معاملات بین افراد جامعه چک نقش اساسی در این معاملات داشته و به عنوان وسیله پرداخت در اکثر قراردادها و تعهدات مالی از آن استفاده میشود.

چک چیست:

یک سند عادی و لازم الاجراست که در آن شخص به محال علیه(بانک)دستور میدهد تا در تاریخ معینی وجه معینی را به حساب دارنده بپردازد. 

اگر در سررسید چک،حساب فاقد موجودی باشد یا کسری موجودی داشته باشد.چه اقدامی باید انجام بدهیم؟

اگر چک صیادی باشد و صادر کننده در سامانه صیاد آن را ثبت نکرد مراحل کار مطالبه وجه چک چیست؟

آن چک مزایای استفاده از سند تجاری را نداشته و به عنوان یک سند عادی(رسید)می تواند قابل مطالبه باشد.

راه کارهای چهارگانه مطالبه وجه چک در رویه قضایی بدین ترتیب است:

1-مطالبه وجه چک از طریق اداره ثبت: در این روش دارنده ای که گواهی عدم پرداخت نیز به نام وی صادر شده باید به استناد کپی برابر اصل چک و گواهی عدم پرداخت و نیز کپی کارت ملی با مراجعه به اداره ثبتی که بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت در آن محل قرار دارد و تکمیل فرم درخواست صدور اجرائیه علیه صادرکننده اصل طلب خودش را مطالبه نماید.شعبه اجرای اداره ثبت پس از ابلاغ اجرائیه به محکوم علیه(صادرکننده)اعلام میدارد در مدت زمان 10 روزه وجه چک را به دارنده بپردازد.پس از اتمام مدت 10 روز در صورت عدم پرداخت  وجه توسط صادرکننده،دارنده چک می تواند اموال صادر کننده چک را پس از استعلام از مراجع سه گانه ذی ربط توقیف نموده و از محل فروش مال در جلسه فرایند طلب خودش وصول نماید این کار فقط علیه شخص صادر کننده امکان پذیر می باشد و ظهرنویس و ضامن را شامل نمی شود.
دقت کنید در این روش تنها دارنده اولیه چک میتواند درخواست صدور اجرائیه نماید نه دارندگان بعدی چک اینکه مطالبه خسارت تاخیر تادیه نیز در این روش منتقی است و فقط چک هایی را شامل میشود که امضا شخص دیگر صادر کننده عرفا مطابق با نمونه امضا بانک می باشد
لازم به ذکراست چک هایی که بر عهده موسسات مالی و اعتباری و صندوق های قرض الحسنه نیز می باشند مشمول این روش و این نوع مطالبه نمی باشند.
در این مرحله هزینه صدور اجرائیه بعد از وصول چک دریافت میشود که معادل 5% مبلغ چک می باشد.
2-مطالبه وجه چک از طریق دادگستری یا شورا: در این روش شخصی که چک در وجه او صادر شده و یا هر دارنده ای که چک از طریق ظهرنویسی به وی منتقل شده است و از لحاظ قانونی ذی نفع در چک شناخته می شود میتواند علیه صادر کننده یا ظهرنویس و یا ضامن طرح دعوی نماید در این مورد خواهان دعوی میتواند به استناد مواد 310-318 قانون تجارت وجه تمام یا قسمتی از چک را که در گواهی عدم پرداخت صراحتا قید گردیده به علاوه خسارات قانونی از قبیل تاخیر در پرداخت هزینه دادرسی را از صادر کننده و یا ظهرنویس ضامن مطالبه نماید.

طریقه مطالبه وجه چک و راهکار اقدام آن:

شخص دارنده چک با مراجعه به دفترخدمات قضایی دادخواستی را به طرفیت شخص صادر کننده یا ظهر نویس یا ضامن و یا هر دوصادر کننده و ضامن به خواسته مطالبه وجه چک و خسارات قانونی از جمله هزینه دادرسی و خسارت تاخیر تادیه از زمان سر رسید تقدیم دادگاه می نماید.در دادخواست طرح شده گواهی عدم پرداخت چک پیوست شود.
ولی سوال این است که دادخواست به چه دادگاهی تقدیم شود؟مطابق ماده 13 قانون آیین دادرسی مدنی 1379 و رای وحدت رویه شماره 680 هیئت عمومی دیوان عالی کشور دارنده چک به اختیار خودش می تواند در دادگاه محل صدور چک(که در بالای چک نام محل قید شده است)یا دادگاه محل برگشت خوردن چک(دادگاه محل صادر کننده گواهی عدم پرداخت یا دادگاه محل اقامت خوانده طرح دعوی نماید.
توچه داشته باشید که در مورد چک های بالای 20 میلیون تومان میبایست در دادگاه عمومی طرح دعوی نمود که هزینه دادرسی آن نیز 5/3%مبلغ چک می باشد و مبالغ 20 میلیون و کمتر از آن میبایست در شورای حل اختلاف طرح دعوی نمود که هزینه دادرسی آن 5/2%مبلغ چک می باشد
در حال حاضر یکی از مزایای این نوع از مطالبه وجه چک این است که میتوان از صادر کننده چک خسارت تاخیر تادیه را به استناد رای وحدت شماره 812مورخ1/4/1400 از تاریخ مندرج در چک مطالبه نمود.
شعبه دادگاه عمومی یا شعبه شورا پس از ارجاع پرونده با صدور دستور تعیین وقت رسیدگی به مدیر دفتر و ابلاغ وقت رسیدگی به طرفین،در جلسه ای که  طرفین حضور می یابند به دعوی رسیدگی و چنانچه از لحاظ شکلی در دادخواست یا چک نقصی نباشد وهمچنین اگر دفاع خوانده در ماهیت مورد قبول واقع نشود در طی حکمی،خوانده دعوی را به پرداخت وجه چک به انضمام خسارات قانونی محکوم می نماید که پس از قطعی شدن این رای،نوبت به اجرای حکم می رسد.
3-درخواست صدور اجرائیه چک از دادگستری یا شورا: ذی نفع چک(دارنده اولیه یا دارنده ای که چک به وی منتقل شده است)از طریق مراجعه به دفتر خدمات قضایی درخواست صدور اجرائیه چک بلامحل را در قالب دادخواستی به استناد ماده 23 قانون صدور چک 97 به طرفیت صادر کننده چک  با پیوست نمودن کپی مصدق چک و گواهی عدم پرداخت تقدیم دادگاه عمومی (برای چک های بالای 20 میلیون تومان)یا شورای حل اختلاف (برای چک های با مبلغ 20 میلیون وکمتر از آن) می نماید.
شعبه دادگاه یا شورا پس از ارجاع پرونده اقدام به صدور اجرائیه نموده و اجرائیه را به صادرکننده (محکوم علیه) ابلاغ مینماید تا در مهلت 10 روزه وجه چک را به دارنده ذی نفع پرداخت نماید در صورتی که صادر کننده از پرداخت امتناع نماید دارنده میبایست در شعبه اجرای احکام نسبت به توقیف اموال و یا بازداشت وی اقدام نماید.
دراین نوع مطالبه چک از طریق صدور اجرائیه دارنده چک تنها می تواند تنها مبلغ چک را مطالبه نماید و مطالبه خسارت تاخیر تادیه منتفی است.
نکته:در این روش تنها میتوان علیه صادر کننده طرح دعوی نمود.
هزینه دادرسی به مراتب کمتر از هزینه مطالبه وجه چک است که مطابق نظریه مشورتی شماره 705/99/7 مورخ 27/5/1399 عملا و در رویه قضایی هزینه درخواست کمتر از 100 هزار تومان میباشد.
نکته مهم: لازم به ذکر است این روش تنهادر خصوص چکهایی که دارای کد رهگیری می باشد مجری بوده و در مورد چکهای قدیمی می بایست دعوای مطالبه وجه طرح شود و مستقیما نمی توان اقدام به اخذ اجرائیه نمود.